Πόσο κοινή είναι τελικά η κοινή γνώμη;

Πολλές φορές οι άνθρωποι δέχονται την κοινή γνώμη - την "κοινή λογική" όπως την ονομάζουν αλλιώς - αβίαστα, χωρίς να την περάσουν από το φίλτρο της κρίσης και της διάκρισης. Αναμασούν κάτι που άκουσαν ξανά και ξανά, μέχρι που αυτό φτάνουν να το πιστεύουν, χωρίς να κατανοούν το γιατί. Στην πραγματικότητα δεν κατανοούν καν αυτό το κάτι. Απλώς, επειδή το δέχεται ο περισσότερος κόσμος, η "κοινή λογική", δε θέλουν οι ίδιοι να φανούν παράλογοι.Χρησιμοποιώντας έξυπνα αυτήν τη γνώση, το γνωστό-άγνωστο σύστημα μας πέρασε ένα σωρό απόψεις και πεποιθήσεις, που νομίζουμε ότι είναι δικές μας, ενώ στην πραγματικότητα ούτε τις "γεννήσαμε" εμείς, αλλά ούτε και τις επεξεργαστήκαμε εις βάθος, ώστε να τις υιοθετήσουμε με γνώση και συνείδηση. Απλώς έτσι μάθαμε. Ένα παράδειγμα είναι η Δημοκρατία όπως την μάθαμε σήμερα και η ευρεία αποδοχή της.
Παρακάτω θα δούμε τη γνώμη του Σοπενχάουερ, ενός από τους πιο διακεκριμένους νεώτερους φιλοσόφους και γίγαντες της διανόησης, για την "κοινή γνώμη".



"Δεν υπάρχει γνώμη, όσο παράλογη κι αν είναι, που οι άνθρωποι να μην είναι έτοιμοι να την ασπαστούν μόλις πειστούν πως είναι κοινώς αποδεκτή. Το παράδειγμα των άλλων επηρεάζει τόσο τη σκέψη τους όσο και τις πράξεις τους. Είναι σαν πρόβατα, που ακολουθούν τον αρχηγό του κοπαδιού όπου τους οδηγήσει. Θα προτιμούσαν να τον ακολουθήσουν στο θάνατο, παρά να σκεφτούν από μόνοι τους.

[...]

Αν εξετάσουμε το θέμα διεξοδικά, θα δούμε πως αυτό που αποκαλούμε "κοινώς αποδεκτή γνώμη" δεν είναι παρά η γνώμη δυο ή τριών ατόμων. Αν μπορούσαμε να παρατηρήσουμε την πραγματική διαδικασία γέννησης μιας γνώμης, δε θα είχαμε γι'αυτό την παραμικρή αμφιβολία. Θα ανακαλύπταμε ότι δεν είναι παρά δύο ή τρεις άνθρωποι που την δέχτηκαν, προώθησαν και υποστήριξαν την άποψη την πρώτη φορά και ότι οι υπόλοιποι πίστεψαν αφελώς, πως οι δυο-τρεις αυτοί άνθρωποι την είχαν εξετάσει εξονυχιστικά προτού την διαδώσουν. Ύστερα αποδέχτηκαν τη γνώμη αυτοί μερικοί επιπλέον, οι οποίοι ήταν πεπεισμένοι εξ αρχής, πως οι άνθρωποι που την διέδωσαν είχαν την απαραίτητη κατάρτιση. Στη συνέχεια βασίστηκαν σ'αυτούς πολλοί άλλοι, που από οκνηρία προτίμησαν να πιστέψουν κάτι χωρίς δεύτερη σκέψη, παρά να κοπιάσουν εξετάζοντας οι ίδιοι το ζήτημα. Έτσι, ο αριθμός των νωθρών και εύπιστων υποστηρικτών μεγάλωσε μέρα με τη μέρα. Μόλις η συγκεκριμένη άποψη κέρδισε ευρεία υποστήριξη, οι υπόλοιποι που αποφάσισαν να την ενστερνιστούν απέδωσαν τη μεγάλη της απήχηση στην ορθότητά της. Τότε, όσοι είχαν απομείνει αναγκάστηκαν να αποδεχτούν ό,τι ήταν πλέον κοινώς αποδεκτό, προκειμένου να μη θεωρηθούν ταραξίες, που απαρνιούνται τις γενικώς παραδεδεγμένες απόψεις, ή θρασείς, που θεωρούν ότι είναι πιο έξυπνοι απ'όλους τους άλλους. 
Όταν μια γνώμη φτάνει σ'αυτόν το βαθμό αποδοχής, η συγκατάνευση αποτελεί πλέον καθήκον. Από αυτό το σημείο και στο εξής, οι λίγοι που είναι ικανοί να κρίνουν θα σιωπήσουν. Μιλούν μόνο όσοι είναι παντελώς ανίκανοι να σχηματίσουν οι ίδιοι οποιαδήποτε γνώμη ή κρίση, αφού παπαγαλίζουν απλώς τις απόψεις άλλων. Ωστόσο υπερασπίζονται τις συγκεκριμένες απόψεις με υπερβάλλοντα ζήλο και μισαλλοδοξία, καθώς αυτό που απεχθάνονται στους ανθρώπους που σκέφτονται με διαφορετικό τρόπο από το δικό τους, δεν είναι τόσο οι διαφορετικές τους κρίσεις, όσο η τόλμη να θέλουν να σχηματίσουν δική τους άποψη. Εν ολίγοις, ελάχιστοι είναι ικανοί να σκεφτούν, όλοι όμως θέλουν να έχουν άποψη. Συνεπώς δεν απομένει παρά να ενστερνιστούν έτοιμες απόψεις άλλων, αντί να σχηματίσουν τις δικές τους."


Arthur Schopenhauer